Μπορεί άραγε ένα χαμόγελο, όχι μόνο να σχετίζεται με την κατάθλιψη, αλλά και να την υποθάλπει;
Όσο αντιφατικό κι αν ακούγεται αποτελεί μια σύγχρονη πραγματικότητα, αφού όλο και περισσότερο γίνεται λόγος για την άτυπη κατάθλιψη ή αλλιώς την «χαμογελαστή» κατάθλιψη. Στον κοινό νου, ο ασθενής που υποφέρει από κατάθλιψη έχει ταυτιστεί με έναν άνθρωπο βαθιά θλιμμένο, κατατονικό και αποσυρμένο, που αδυνατεί να ανταπεξέλθει στις καθημερινές του υποχρεώσεις.
Αν γνωρίζατε όμως τον Αλέξανδρο, θα τον χαρακτηρίζατε δυναμικό, ακούραστο και αν όχι επιτυχημένο, τότε σίγουρα ευτυχισμένο. Κοινωνικός, ευγενικός, πάντα πρόσχαρος και με έντονη αίσθηση του χιούμορ, η ψυχή της παρέας . Είναι από αυτούς τους ανθρώπους για τους οποίους λέμε με μεγάλη ευκολία «τι ανάγκη έχει αυτός, έχει τα πάντα στη ζωή του». Στα 37 του έχει ήδη μια πολύ επιτυχημένη επαγγελματική πορεία, με υψηλές απολαβές, που του εξασφαλίζουν μια σχεδόν πολυτελή ζωή. Έχει μια υπέροχη, όπως μας την περιγράφει, σύζυγο ενώ πρόσφατα απέκτησαν και το δεύτερο παιδί τους. Διαβάζοντας την ιστορία του Αλέξανδρου, το τελευταίο πράγμα που θα πίστευε κανείς είναι ότι πάσχει από κατάθλιψη ή ότι πρόσφατα επιχείρησε να βάλει τέλος στη ζωή του.
Η άτυπη κατάθλιψη, ονομάζεται έτσι ακριβώς επειδή δεν πληροί τα τυπικά χαρακτηριστικά της διαταραχής, όπως η κατατονία, η εμφανής θλίψη, η έλλειψη ενέργειας, η μειωμένη όρεξη για φαγητό και ύπνο. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από άτυπη κατάθλιψη, όσο περίεργο κι αν ακούγεται , είναι τις περισσότερες φορές πρόσχαροι, διασκεδαστικοί και υπερδραστήριοι. Σε αντίθεση με την ευρέως διαδεδομένη εικόνα της κατάθλιψης, παρουσιάζουν αυξημένη όρεξη για φαΐ, ίσως μάλιστα να είναι υπέρβαροι, ενώ παράλληλα κοιμούνται αρκετές ώρες τη μέρα. Μία επίσης βασική ένδειξη της ” χαμογελαστής” κατάθλιψης είναι ότι δεν πλήττεται η λειτουργικότητα του ατόμου. Αντίθετα μάλιστα το άτομο μπορεί να ανταποκρίνεται σε μια πολύ απαιτητική καθημερινότητα και να διατηρεί μια σταθερή επαγγελματική πορεία αλλά και μια υγιή οικογενειακή ζωή.
Παρά την κατά τα φαινόμενα «επιτυχημένη» εικόνα τους, οι άνθρωποι αυτοί υποφέρουν εσωτερικά, καθώς αναμετρώνται διαρκώς με ένα αίσθημα βαθιάς θλίψης, κενού και αναξιότητας παρά τα επιτεύγματα τους. Η υπερδραστηριότητα που παρουσιάζουν στην καθημερινότητα τους, τα άτομα με άτυπη κατάθλιψη, αποτελεί περισσότερο μια απεγνωσμένη προσπάθεια να κρύψουν καλά την ευθραυστότητα τους. Ωστόσο αυτή η διαδικασία αποδεικνύεται εξουθενωτική, για αυτό και ενίοτε εκφράζουν σωματικά συμπτώματα, όπως κεφαλαλγίες, πόνοι στον αυχένα, αίσθηση βάρους στα πόδια και τα χέρια και άλλα.
Τα αίτια πολλές φορές αφορούν σε ζητήματα με την οικογένεια και τον τρόπο συναισθηματικής αλληλεπίδρασης των μελών της. Άτομα που υποφέρουν από άτυπη κατάθλιψη τείνουν, να έχουν οικογένειες που αποδοκιμάζουν την ελεύθερη έκφραση συναισθημάτων ή ακόμη χειρότερα την ταυτίζουν με αδυναμία ή την υποβαθμίζουν ως καπρίτσιο, ενώ παράλληλα έχουν μεγάλες προσδοκίες και απαιτήσεις από τα παιδιά τους.
Η άτυπη κατάθλιψη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η πιο ύπουλη μορφή κατάθλιψης, καθώς συνδυάζει την ενέργεια και τη λειτουργικότητα, με την βαθιά θλίψη, με αποτέλεσμα τα άτομα που υποφέρουν από αυτή να μπορούν να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν με μεγαλύτερη επιτυχία μια ενδεχόμενη απόπειρα αυτοκτονίας. Παράλληλα μιας και δεν πλήττεται καθόλου η λειτουργικότητα του ατόμου, τόσο ο ίδιος ο πάσχων όσο και το κοντινό περιβάλλον του αδυνατούν να αναγνωρίσουν τις ενδείξεις κινδύνου.
Ας θυμόμαστε λοιπόν ότι τα φαινόμενα απατούν και πολλές φορές απατούν ακόμη κι εμάς τους ίδιους. Ας κάνουμε που και που μια παύση από τα υπερφορτωμένα μας προγράμματα και τις δεκάδες ασχολίες μας και ας αναλογιστούμε, κατά πόσο μας ευχαριστεί πράγματι η ζωή μας. Πόσο πραγματικά καλά είμαστε, κάθε φορά που το ισχυριζόμαστε μαζί με ένα πλατύ χαμόγελο; Υπάρχει πιθανότητα αυτό το φωτεινό, σχεδόν αντανακλαστικό χαμόγελο να είναι το ιδανικό καμουφλάζ για την εσωτερική μας οδύνη;
*Για λόγους προστασίας του απορρήτου τα στοιχεία που χρησιμοποιήθηκαν δεν είναι πραγματικά.
